Chào các bạn học sinh, sinh viên thân mến! Thầy là Jasper Minh Khôi, giảng viên bộ môn Nội tiết tại trường đại học Y. Với kinh nghiệm giảng dạy và nghiên cứu nhiều năm trong lĩnh vực bệnh lý tuyến giáp, thầy rất vui được chia sẻ kiến thức về nang keo tuyến giáp – một bệnh lý khá phổ biến hiện nay.
Như PGS.TS.BS Nguyễn Thanh Thảo đã từng nói: "Tuyến giáp được ví như 'nhạc trưởng' của cơ thể, điều hòa hoạt động của nhiều cơ quan. Vì vậy, bất kỳ sự thay đổi nào ở tuyến giáp, dù là nhỏ nhất, cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe toàn thân."
Vậy nang keo tuyến giáp là gì? Nó có nguy hiểm không? Làm sao để nhận biết và điều trị hiệu quả? Tất cả những thắc mắc này sẽ được giải đáp trong bài viết dưới đây.
I. Nang Keo Tuyến Giáp là gì?
1.1. Định nghĩa:
Nang keo tuyến giáp, hay còn gọi là bướu giáp keo, bướu cổ nang keo, là một bệnh lý tuyến giáp mạn tính trong đó tuyến giáp bị phì đại do sự tích tụ các chất keo bên trong. Các chất keo này hình thành từ thyroglobulin – một loại protein do tuyến giáp sản xuất ra để tổng hợp hormone tuyến giáp.
Đặc điểm của nang keo tuyến giáp:
-
Tuyến giáp to ra dạng lan tỏa hoặc xuất hiện các nốt.
-
Bên trong tuyến giáp chứa các nang chứa dịch keo.
-
Thường không gây rối loạn chức năng tuyến giáp (không gây cường giáp hoặc suy giáp).
1.2. Phân loại:
-
Nang keo tuyến giáp lan tỏa: Toàn bộ tuyến giáp to ra khắp nơi.
-
Nang keo tuyến giáp dạng nốt: Xuất hiện một hoặc nhiều nốt trong tuyến giáp.
1.3. Nguyên nhân:
-
Thiếu i-ốt: Đây là nguyên nhân chủ yếu gây ra nang keo tuyến giáp. Khi cơ thể thiếu i-ốt, tuyến giáp sẽ phải hoạt động mạnh hơn để sản xuất hormone tuyến giáp, dẫn đến sự phì đại của tuyến giáp và hình thành các nang keo.
-
Rối loạn tái hấp thu thyroglobulin: Trong quá trình sản xuất hormone tuyến giáp, thyroglobulin được tái hấp thu trở lại vào các tế bào tuyến giáp. Khi quá trình này bị rối loạn, thyroglobulin sẽ tích tụ lại và hình thành nang keo.
-
Bất thường của thyroglobulin: Một số người có thyroglobulin bất thường, dễ tạo thành keo và gây ra nang keo tuyến giáp.
-
Các yếu tố khác:
-
Yếu tố di truyền.
-
Môi trường sống ô nhiễm.
-
Sử dụng một số loại thuốc.
-
II. Triệu chứng và biến chứng
2.1. Triệu chứng:
Ở giai đoạn đầu, nang keo tuyến giáp thường không gây ra triệu chứng gì rõ ràng. Khi các nang phát triển lớn, người bệnh có thể gặp phải các triệu chứng sau:
-
Biến đổi hình dạng của cổ: Cổ to ra bất thường, có thể nhìn thấy rõ bướu ở phía trước cổ.
-
Khó nuốt: Nang chèn ép vào thực quản, gây khó khăn khi nuốt thức ăn.
-
Khó thở: Nang chèn ép vào khí quản, gây khó thở, đặc biệt là khi nằm ngửa.
-
Thay đổi giọng nói: Nang chèn ép vào dây thanh quản, gây khàn giọng, thay đổi giọng nói.
-
Ho, khàn giọng: Do kích ứng niêm mạc họng và thanh quản.
-
Mệt mỏi, suy nhược cơ thể: Do tuyến giáp hoạt động quá mức để bù trừ cho sự thiếu hụt hormone tuyến giáp.
2.2. Biến chứng:
Mặc dù thường là lành tính, nhưng nang keo tuyến giáp cũng có thể gây ra một số biến chứng nguy hiểm:
-
Nang keo tuyến giáp vỡ: Gây đau và sưng ở vùng cổ.
-
Chảy máu tuyến giáp: Có thể gây đau đột ngột, khó thở.
-
Nhiễm trùng tuyến giáp: Gây sốt, đau, sưng ở vùng cổ.
-
Ung thư tuyến giáp: Đây là biến chứng hiếm gặp, nhưng vẫn có thể xảy ra.
III. Chẩn đoán Nang Keo Tuyến Giáp
3.1. Khám lâm sàng:
Bác sĩ sẽ hỏi bệnh sử, khám và sờ nắn tuyến giáp để kiểm tra kích thước, hình dạng, độ cứng của tuyến giáp.
3.2. Các xét nghiệm:
-
Xét nghiệm máu: Đo nồng độ các hormone tuyến giáp (TSH, FT4, FT3) để đánh giá chức năng tuyến giáp.
-
Siêu âm tuyến giáp: Phương pháp chẩn đoán hình ảnh quan trọng nhất, giúp xác định kích thước, vị trí, số lượng và đặc điểm của nang.
-
Xạ hình tuyến giáp: Sử dụng chất phóng xạ để đánh giá hoạt động của tuyến giáp và phát hiện các vùng bất thường.
-
Chọc hút kim nhỏ: Lấy mẫu dịch từ nang để kiểm tra dưới kính hiển vi, loại trừ khả năng ung thư.
IV. Điều Trị Nang Keo Tuyến Giáp
4.1. Theo dõi:
Đối với những trường hợp nang nhỏ, không gây triệu chứng, bác sĩ sẽ chỉ định theo dõi định kỳ bằng siêu âm.
4.2. Điều trị nội khoa:
-
Bổ sung i-ốt: Đối với những người bị nang keo tuyến giáp do thiếu i-ốt, việc bổ sung i-ốt đầy đủ là rất quan trọng. Người bệnh có thể được chỉ định uống thuốc bổ sung i-ốt hoặc thay đổi chế độ ăn uống để bổ sung thêm i-ốt.
-
Bổ sung hormone tuyến giáp: Liệu pháp này giúp ức chế sự phát triển của nang keo bằng cách giảm sự kích thích của tuyến yên lên tuyến giáp.
-
Thuốc kháng viêm, giảm đau: Giúp giảm các triệu chứng khó chịu như đau, sưng ở vùng cổ.
4.3. Phẫu thuật:
Phẫu thuật được chỉ định trong những trường hợp sau:
-
Nang quá lớn, gây chèn ép các cơ quan lân cận (khí quản, thực quản,...).
-
Nghi ngờ nang ác tính.
-
Nang không đáp ứng với điều trị nội khoa.
-
Người bệnh có nhu cầu thẩm mỹ.
Các phương pháp phẫu thuật thường được sử dụng:
-
Mổ cổ điển: Phẫu thuật mở cổ để lấy bỏ nang.
-
Mổ nội soi: Phẫu thuật ít xâm lấn hơn, thực hiện thông qua các lỗ nhỏ trên cổ.
V. Phòng ngừa Nang Keo Tuyến Giáp
5.1. Bổ sung i-ốt đầy đủ:
-
Sử dụng muối i-ốt trong chế biến thức ăn hàng ngày.
-
Ăn các thực phẩm giàu i-ốt như rong biển, hải sản, trứng, sữa,...
5.2. Khám sức khỏe định kỳ:
-
Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các bất thường của tuyến giáp, bao gồm cả nang keo tuyến giáp.
5.3. Lối sống lành mạnh:
-
Xây dựng chế độ ăn uống khoa học, đầy đủ dinh dưỡng.
-
Tập thể dục thường xuyên để tăng cường sức khỏe.
-
Giảm stress, lo âu.
VI. Câu hỏi thường gặp
-
Nang keo tuyến giáp có tự hết không? Nang keo tuyến giáp thường không tự hết. Tuy nhiên, với những nang nhỏ và không gây triệu chứng, bệnh có thể ổn định và không cần điều trị.
-
Bị nang keo tuyến giáp kiêng ăn gì? Nên hạn chế ăn các thực phẩm gây ức chế tổng hợp hormone tuyến giáp như bắp cải, súp lơ, cải b Brussels, khoai lang, sắn,...
-
Nang keo tuyến giáp nên ăn gì? Nên ăn các thực phẩm giàu i-ốt, protein, vitamin và khoáng chất như rong biển, hải sản, thịt, cá, trứng, sữa, rau củ quả,...
-
Nang keo tuyến giáp có uống được collagen không? Hiện chưa có nghiên cứu nào chứng minh collagen có ảnh hưởng tốt hoặc xấu đến nang keo tuyến giáp. Tuy nhiên, nếu bạn muốn sử dụng collagen, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ.
-
Nang keo tuyến giáp có di truyền không? Có một số trường hợp nang keo tuyến giáp có thể liên quan đến yếu tố di truyền.
-
Nang keo tuyến giáp có ảnh hưởng đến sinh sản không? Trong một số trường hợp, nang keo tuyến giáp có thể ảnh hưởng đến chức năng tuyến giáp, gây rối loạn kinh nguyệt, khó thụ thai ở nữ giới và giảm chất lượng tinh trùng ở nam giới.
-
Sau phẫu thuật nang keo tuyến giáp cần lưu ý gì? Sau phẫu thuật, người bệnh cần tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ, chăm sóc vết mổ cẩn thận, uống thuốc đầy đủ và tái khám định kỳ.
VII. Kết luận
Nang keo tuyến giáp là một bệnh lý phổ biến nhưng thường không quá nguy hiểm. Tuy nhiên, việc nhận biết sớm các triệu chứng và điều trị kịp thời là rất quan trọng để phòng tránh các biến chứng nguy hiểm. Thầy hy vọng bài viết này đã giúp các bạn hiểu rõ hơn về nang keo tuyến giáp và có thể chủ động bảo vệ sức khỏe của mình.
