FOB là gì?

1. FOB là gì? Giải mã thuật ngữ "hot" trong xuất nhập khẩu

FOB là viết tắt của cụm từ tiếng Anh "Free On Board", thuộc nhóm điều kiện giao hàng trong Incoterms 2020. Theo quy tắc này, người bán có trách nhiệm giao hàng lên tàu tại cảng xếp hàng do người mua chỉ định. Nói cách khác, trách nhiệm của người bán kết thúc khi hàng hóa đã được xếp lên tàu. Từ thời điểm đó, người mua sẽ chịu mọi chi phí và rủi ro liên quan đến vận chuyển.

"Trong kinh doanh quốc tế, việc am hiểu các điều kiện giao hàng, đặc biệt là FOB, là vô cùng quan trọng. Nó giúp xác định rõ ràng trách nhiệm của mỗi bên, tránh những tranh chấp không đáng có." - Trích dẫn từ cuốn sách "Thực hành Xuất nhập khẩu".

2. Phân tích chi tiết nghĩa vụ của người mua và người bán trong điều kiện FOB

Để hiểu rõ hơn về FOB, chúng ta cùng đi sâu vào phân tích nghĩa vụ của mỗi bên nhé!

2.1. Nghĩa vụ của người bán:

• Giao hàng: Người bán có trách nhiệm giao hàng lên tàu tại cảng xếp hàng do người mua chỉ định. Hàng hóa phải phù hợp với hợp đồng về số lượng, chất lượng và chủng loại.
• Thông báo cho người mua: Người bán phải thông báo cho người mua về việc giao hàng, bao gồm thời gian, địa điểm và các thông tin cần thiết khác.
• Cung cấp giấy tờ cần thiết: Người bán phải cung cấp cho người mua các giấy tờ cần thiết cho việc xuất khẩu hàng hóa, như hóa đơn thương mại, phiếu đóng gói, giấy chứng nhận xuất xứ...
• Chịu chi phí: Người bán chịu mọi chi phí liên quan đến việc giao hàng lên tàu, bao gồm chi phí vận chuyển nội địa, chi phí bốc xếp hàng hóa lên tàu, chi phí thông quan xuất khẩu...

2.2. Nghĩa vụ của người mua:

• Ký kết hợp đồng vận chuyển: Người mua có trách nhiệm ký kết hợp đồng vận chuyển với hãng tàu và thanh toán cước phí vận chuyển.
• Mua bảo hiểm hàng hóa (nếu có): Người mua có thể mua bảo hiểm hàng hóa để bảo vệ rủi ro trong quá trình vận chuyển.
• Nhận hàng: Người mua có trách nhiệm nhận hàng tại cảng đến và thực hiện các thủ tục thông quan nhập khẩu.
• Chịu chi phí: Người mua chịu mọi chi phí phát sinh từ thời điểm hàng hóa được xếp lên tàu, bao gồm cước phí vận chuyển, phí bảo hiểm (nếu có), phí thông quan nhập khẩu, phí vận chuyển nội địa tại nước nhập khẩu...

3. Ưu và nhược điểm của điều kiện FOB

Giống như các điều kiện giao hàng khác, FOB cũng có những ưu và nhược điểm riêng.

3.1. Ưu điểm:

• Rõ ràng về trách nhiệm: FOB phân định rõ ràng trách nhiệm của người mua và người bán, giúp giảm thiểu tranh chấp.
• Linh hoạt cho người mua: Người mua có thể tự do lựa chọn hãng tàu và phương thức vận chuyển phù hợp với nhu cầu của mình.
• Kiểm soát chi phí: Người mua có thể kiểm soát được chi phí vận chuyển và các chi phí liên quan khác.

3.2. Nhược điểm:

• Rủi ro cho người mua: Người mua phải chịu mọi rủi ro từ thời điểm hàng hóa được xếp lên tàu.
• Phức tạp về thủ tục: Người mua phải tự mình thực hiện các thủ tục vận chuyển và thông quan nhập khẩu.

4. Khi nào nên sử dụng điều kiện FOB?

FOB thường được sử dụng trong các trường hợp sau:

• Người mua có kinh nghiệm trong vận tải quốc tế: Khi người mua có đủ kinh nghiệm và khả năng để tự mình lo liệu việc vận chuyển hàng hóa.
• Người mua muốn kiểm soát chi phí vận chuyển: FOB cho phép người mua tự do lựa chọn hãng tàu và thương lượng giá cước vận chuyển.
• Hàng hóa có giá trị cao: Người mua muốn kiểm soát rủi ro vận chuyển bằng cách tự mua bảo hiểm.

"Việc lựa chọn điều kiện giao hàng phù hợp phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm đặc điểm hàng hóa, kinh nghiệm của người mua và người bán, cũng như các yếu tố thị trường." - TS. [Tên chuyên gia Việt Nam được tạo ngẫu nhiên], chuyên gia tư vấn xuất nhập khẩu.

5. Phân biệt FOB với các điều kiện giao hàng khác 

Trong Incoterms 2020, có nhiều điều kiện giao hàng khác nhau. Để tránh nhầm lẫn, chúng ta cần phân biệt FOB với một số điều kiện phổ biến khác như CFR, CIF, EXW...

5.1. FOB vs. CFR:

• FOB: Người bán chỉ chịu trách nhiệm giao hàng lên tàu.
• CFR (Cost and Freight): Người bán chịu trách nhiệm giao hàng lên tàu và thanh toán cước phí vận chuyển đến cảng đến.

5.2. FOB vs. CIF:

• FOB: Người bán chỉ chịu trách nhiệm giao hàng lên tàu.
• CIF (Cost, Insurance and Freight): Người bán chịu trách nhiệm giao hàng lên tàu, thanh toán cước phí vận chuyển đến cảng đến và mua bảo hiểm hàng hóa.

5.3. FOB vs. EXW:

• FOB: Người bán chịu trách nhiệm giao hàng lên tàu.
• EXW (Ex Works): Người bán chỉ chịu trách nhiệm giao hàng tại kho của mình.

6. Một số lưu ý quan trọng khi sử dụng điều kiện FOB

• Xác định rõ cảng xếp hàng: Cần xác định rõ cảng xếp hàng trong hợp đồng để tránh tranh chấp.
• Tuân thủ quy định của Incoterms 2020: Cần tham khảo kỹ quy định của Incoterms 2020 để hiểu rõ nghĩa vụ của mỗi bên.
• Sử dụng hợp đồng ngoại thương rõ ràng: Hợp đồng ngoại thương cần được soạn thảo rõ ràng, chi tiết để tránh những hiểu lầm không đáng có.

7. Ví dụ minh họa về FOB

Để giúp các bạn hình dung rõ hơn về FOB, mình xin đưa ra một ví dụ cụ thể nhé:

Công ty A tại Việt Nam bán 1000 tấn gạo cho công ty B tại Nhật Bản theo điều kiện FOB cảng Hải Phòng.

• Trách nhiệm của công ty A: Vận chuyển gạo từ kho đến cảng Hải Phòng, làm thủ tục thông quan xuất khẩu, bốc xếp gạo lên tàu do công ty B chỉ định.
• Trách nhiệm của công ty B: Ký hợp đồng vận chuyển với hãng tàu, thanh toán cước phí vận chuyển, mua bảo hiểm hàng hóa (nếu có), nhận hàng tại cảng đến tại Nhật Bản và làm thủ tục thông quan nhập khẩu.

Hy vọng qua bài viết này, các bạn đã hiểu rõ hơn về FOB là gì cũng như những vấn đề liên quan. Việc nắm vững kiến thức về FOB sẽ giúp các bạn tự tin hơn trong hoạt động xuất nhập khẩu. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, đừng ngần ngại để lại bình luận bên dưới nhé! Chúc các bạn thành công!

Bảng so sánh các điều kiện giao hàng trong Incoterms 2020